Sur ve Toledo

Başbakan Davutoğlu “Sur’u Toledo yapacağız” deyince, Toledo gündemimize girdi.

Toledo neredeydi? Neden örnek gösteriliyordu? Sur ile benzerliği neydi?

Toledo, İspanya’nın ortasında yer alan Kastilya-La Mancha özerk bölgesinin merkezidir. Diyarbakır’ın Sur ilçesi gibi zengin bir tarihsel dokuya sahiptir. Keza Sur gibi sur-içi bir yerleşim bölgesidir. Önceleri bir çoban yerleşimi olan bu bölgeyi, MÖ 192’de Romalı bir komutan ele geçirerek, daha sonra Toledo adını alacak, Toletum’un temelini atmıştır. 702-1085 yılları arasında Arap egemenliğinin hüküm sürdüğü bölgede, Arap-Endülüs uygarlığından kalan birçok yapı vardır.

Sur’un tarihi çok daha eskiye dayanıyor. Son dönemdeki arkeolojik kazılarla, dünyadaki en eski yerleşim alanlarından bir olduğu anlaşıldı. MÖ 7500 yıllarına kadar uzanan geçmişinde, Hititler’den Medler’e, Persler’den Romalılara kadar 30’a yakın uygarlığa ev sahipliği yapmış.

Sur ve Toledo arasında yapılan benzetme, tabi ki tarihi, mimari dokusu, turizm açısından yapılmadı. Aslolan siyasal yönüydü ki, asıl onun üzerinde durmak gerekiyor.

İspanya’da bundan 80 yıl kadar önce “Cumhuriyetçiler” ile “Falanjistler” arasında kıyasıya bir mücadele yaşandı. “Cumhuriyetçiler” ilerici-demokrat kesimleri, “Falanjistler” ise gerici-faşist kesimleri simgeliyordu. Toledo ise “Cumhuriyetçi” bir bölgeydi.

1936 yılında İspanya iç savaşı başladığında, bölgenin askeri valisi, “Falanj”ların safında yer alarak “Cumhuriyetçi”lere karşı savaş açtı. Yenilmeye başlayınca bir grup subay ve “Falanj” üyesi ile aylarca kalacağı Alkazar Kalesi’ne sığındı. Kalede ayrıca cumhuriyetçi ailelerden 550 kadın ve çocuk ile Toledo sivil valisi rehine olarak tutuluyordu.

İspanya’nın faşist lideri Franco, Alkazar’ın ele geçirilmesi için, bir generalin komutasında askeri birlikleri Toledo’ya gönderdi. Toledo’yu işgal eden bu birlikler, cumhuriyetçi asker, milis ve sivilleri katlettiler. Bu işgalinden sonra Franco, Caudillo (Şef) olarak anılmaya başlandı.

1939 yılında İç Savaş’ın sona ermesiyle birlikte Franco, iktidarı ele geçirdi ve 1975 yılında ölümüne kadar 36 yıl boyunca İspanya’nın başında kaldı. Hem devlet başkanı, hem başbakan, hem genelkurmay başkanı, hem de partisi Movimiento Nacional’in lideriydi.

Resmi kayıtlara göre iç savaş sırasında 143 bin 353 kişi yaşamını yitirdi. Bu sayıya idam edilen binlerce muhalif dahil değildi.

Yani Toledo, faşizmin bir direniş kalesini ele geçirmek için yaptığı katliamlarla tarihe geçmiştir. Davutoğlu’nun Sur ile benzerlik kurmasının da asıl nedeni budur. Franco’nun Toledo’yu ele geçirerek, yıllarca süren diktatörlüğünü kurması gibi, Sur’u ele geçirerek bu yol açılmak istenmektedir. Ancak tarihte tekerrür yoktur. Sur, bu yönüyle Toledo olmayacaktır!