TÜPRAŞ’ta hak gaspına izin yok!

Petrol-iş sendikasının örgütlü olduğu TÜPRAŞ’ta TİS süreci tıkandı. Arabulucu süresi de sona erince, TİS, Yüksek Hakem Kurulu’na (YHK) gitti.

Grev hakkının yasak olduğu TÜPRAŞ’ta işçilerin kısa süreli iş durdurma, fabrikadan çıkmama, sevkiyatı durdurma gibi uyarı eylemleri devam ediyor. Uyarı eylemlerinden Koç Holding’e bağlı TÜPRAŞ yöneticileri korkmuş olmalı ki, TİS YHK’dayken yeniden Petrol-iş sendikasıyla görüşmelere başladılar.

Petrol-iş sendikasının açıklamasına göre, TÜPRAŞ’ta Ocak ayında başlayan 2019-2020 dönem TİS süreci, TÜPRAŞ yöneticilerinin “3 yıllık TİS, mazeretli izinlerin kaldırılması ve vardiya sistemini değiştirme” dayatmalarından dolayı tıkandı. Üç maddede tıkanan TİS’ler, ücretleri de kapsamakla beraber esasen idari maddelerdir.

* * *

TİS’ler (Toplu İş Sözleşmesi) idari, ekonomik ve sosyal haklar olmak üzere 3 bölümdeki maddelerden oluşur. Taraflar, genellikle idari maddeler üzerinde anlaşırlar; asıl sorun, ekonomik (yani zam) ve sosyal maddeler üzerinden ortaya çıkar.

TOFAŞ’ta ise, idari maddelerde tıkanma yaşanmaktadır. Hükümetin desteğini ve grev yasağını arkasına alan Koç Holding, çalışma düzenini tamamen kendisi belirlemek ve işçileri çok ucuza çalıştırmak istiyor. Dahası, sendikaya kara çalıyor, yalan haberler yayıyor. Öyle ki, işçilerin asgari ücretin 5 katından fazla maaş aldığını, yüzde 75 zam istediklerini iddia edebiliyor. Böylece kamuoyunu işçiler ve sendika alehine oluşturmaya kalkıyor.

Asgari ücretin 5 katı zam, 10 bin TL demek! Bu açıkça yalan beyandır. Nitekim Petrol-iş sendikası yaptığı açıklamada; “iddia edildiği gibi üyelerimiz asgari ücretin 5 katı olan 10 bin TL’nin üzerinde ücret alıyorsa, sözleşmede sıfır zamma dahi razı olabiliriz” dedi.

Gerçekte Koç Holding, işçilerin kazanılmış haklarını gasp etmenin peşinde. İşçiler, 2 yıllık sözleşme ve ücretlere yüzde 50 zam isterken; TÜPRAŞ yönetimi, 3 yıllık sözleşme, vardiya ve izin sisteminde değişlik dayatıyor. İşçilere “izin istemeyin sürekli çalışın, vardiya sistemi de benim keyfime göre belirlenecek” diyor. Ayrıca ücret zammı konusunda herhangi bir rakam telafuz etmiş değiller.

3 yıllık TİS, son yıllarda gündemde. Patronlar bazı işkollarında 3 yıllık TİS’i dayatıp aldılar da. Fakat ülkemizde esas olarak 1 yıllık, en fazla 2 yıllık TİS süreçleri işlerliktedir. 3 yıllık TİS, işçilerin bir yıllık ücret zammını ve sosyal haklarını doğrudan gasp etmek anlamına gelir. Patronların “3 yıllık TİS” sevdası bu yüzdendir.

* * *

İstanbul Sanayi Odası’nın hazırladığı “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” 2018 araştırmasına göre, TÜPRAŞ (Türkiye Petrol Rafineri AŞ) üretimden satışlarda 79 milyar 42 milyon lirayla Türkiye’nin ‘en büyük’ sanayi kuruluşu oldu.

Petrol-iş Sendikası’ndan yapılan açıklamada ise, 2018 yılında TÜPRAŞ’ın cirosunun bir önceki yıla göre yüzde 64 oranında arttığı ve 88, 6 milyar TL’ye ulaştığı belirtildi. Ekonomik krize rağmen “şirketin net karı yıllık 3,8 milyar TL düzeyinde gerçekleşmiştir” deniliyor.

TÜPRAŞ, çoğunlukla birinci sırada yer alan Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşu. Dolayısıyla en fazla kar sağlayan şirketlerden biri. Buna karşın TÜPRAŞ yönetimi, işçilere daha fazla ücret vermek şöyle dursun, varolan kazanımlarını da gasp etmek istiyor.

Oysa TÜPRAŞ’ı “en büyük sanayi kuruluşu, en fazla kar yapan şirket” haline getiren, TÜPRAŞ işçileridir. Onların işgücü sömürüsü üzerinden elde edilen artı değeridir. İşçi sınıfının önderleri boşuna dememişler; “işçiler patronların servetine servet kattıkça, kendilerini daha fazla yoksullaştırırlar” diye. TÜPRAŞ, bunun en somut göstergesidir.

Fakat TÜPRAŞ patronları ne yaparsa yapsınlar, işçiler haklarının gasp edilmesine sesiz kalmayacaklarını ortaya koydular. Bugüne dek yaptıkları “uyarı” düzeyindeki eylemleri bile, TÜPRAŞ yöneticilerini geri adım atmaya zorluyor.

* * *

TÜPRAŞ işçileri, TİS daha arabulucu aşamasına gelmeden 25 Mart’ta İzmit, Batman, Kırıkkale ve İzmir-Aliağa rafinerilerinde eş zamanlı 2 saat iş bırakarak uyarı eylemlerine başladı. Vardiya giriş çıkışlarında sloganlı yürüyüşler, fabrikadan çıkmama, sevkiyatı durdurma vb eylemlerle “haklarımızı gaspedemezsiniz” demeye devam ediyorlar.

TÜPRAŞ’ta grev yasak! Koç Holding grev yasağına güvenerek ve hükümetin yanında olduğunu bildiğinden, saldırılarını artırıyordu. Fakat  2 saatlik iş durdurma eylemi grev yasağını deldi. İşçiler grev yasağını tanımayacaklarını göstermiş oldular.

Bu durum, TÜPRAŞ patronlarının rahatını kaçırdı. TİS, YHK’da olmasına rağmen Petrol-iş sendikasıyla yeniden görüşmeye başladılar. Çünkü TÜPRAŞ işçisinin, YHK’nın bağıtladığı TİS’i yırtıp atmasından fiili grev yapmasından korkuyorlar. Bu korkularını kabusa dönüştürmenin zamanıdır.