Basına sansür yasası ertelendi

AKP’nin son hazırladığı “basına sansür yasa tasarısı”, Adalet Komisyonu’nda kabul edilmesine rağmen ertelendi. Yükselen toplumsal muhalefet ve basın-yayın örgütlerinin eylemli tepkisi, bu ertelemenin asıl nedeniydi.

Hazırlanan yasa, özellikle internetteki haber siteleri ve sosyal medyayı denetim altına almayı ve sansürlemeyi hedefliyor. Yasa tasarısıyla internet siteleri süreli yayın kapsamına alınarak Basın Kanunu’na tabi kılınmak isteniyor. Böylece gazetelerde yayınlanan tekzip yazıları internet sitelerinde de bir günü ana sayfada olmak üzere bir hafta süreyle kalmak zorunda. Yani bir haberle ilgili herhangi bir yalanlama geldiğinde siteler sadece tekzip yazılarıyla dolacak. Bu kanundan önce de internet siteleri birçok engelle karşılaşıyordu. Özellikle erişimin engellenmesi, yapılan haberin mahkeme kararıyla engellenmesi gibi uygulamalar zaten mevcuttu. Türkiye’de haber siteleri on binlerce kez erişime engellendi. Haber sitelerinin twitter hesapları, sosyal medya hesapları paylaşımlar gerekçesiyle kapatıldı, ya da askıya alındı.

Whatsapp, Signal gibi mesajlaşma uygulamalarına da Türkiye’de şirket kurma zorunluluğu isteniyor. Yazışmalarla ilgili verileri almak isteyen devlet, böylece şirketleri Türkiye kanunlarına tabi tutacak. Çocukların cinsel istismarı, devlete, anayasaya karşı işlenmiş suçlar, casusluk gibi suçlarda internet ve mesaj içeriklerini, herhangi bir savcı ya da mahkeme talep ettiğinde, paylaşma yükümlülüğü getiriyor yasa. Yine BTK, ağ sağlayıcısından kurumsal yapıları, algoritmaları, sistemsel bilgileri isteyebilecek.

Teklifin en çok tartışılan maddesi ise 29. madde. “Halkı yanıltıcı bilgiyi yaymak” adı altında, devletin resmi politikalarına aykırı paylaşım yapanlara hapis cezası isteniyor. Haberin kime göre yalan, kime göre yanlış olduğu da muğlakta kalıyor. Mesela TÜİK’in açıkladığı ve doğruluğuna kimsenin inanmadığı enflasyon rakamlarından başka bir rakamı açıklamak, “halkı yanıltıcı bilgi yaymak” kapsamında suça dönüştürülebilecek ve yayınlayan pervasız-ağır cezalarla karşı karşıya kalacak.

Benzer biçimde, AKP’nin onaylamadığı bir konuyla ilgili yapılan paylaşımları beğenmek, paylaşmak da suç kapsamına alınıyor. Buna göre mesela Gezi davasında verilen mahkeme kararını eleştirmek, eleştirenleri “beğenmek”,  hapis cezası ile karşılanabilecek.

Yasa ayrıca devlet görevlilerini, polisi, MİT’i de koruma kapsamı altına alıyor. Zaten daha önce polisin sokakta yaptığı işkencenin görüntülenmesini yasaklamış, bunları çeken ve yayınlayanlara mahkemeler açılmıştı.

Basın ve yayın organları, özellikle de devrimci ve muhalif basın her dönem devletin yoğun baskısı ve saldırısıyla karşı karşıya. Sürekli bürolar basılıyor, malzemeler talan ediliyor ve parçalanıyor, gözaltına alınanlar tutuklanarak ağır hapis cezalarına çarptırılıyor. Son olarak Amed’de Mezopotamya Haber Ajansı çalışanlarına yönelik operasyonda gözaltına alınanlar tutuklandı. Haber takibi yapan gazeteciler sürekli polislerin ve askerlerin saldırısına maruz kalıyor, haber yapmaları engelleniyor.

“Sansür yasası” olarak adlandırılan yasaya karşı tepkiler hızla yükseldi. Basın ve yayın meslek örgütleri başta olmak üzere, yasaya karşı çeşitli eylemler de yapıldı. Tepki bu kadar yükselince, AKP milletvekillerinin bile bu yasa tasarısına karşı konuşmaları başladı. Tüm bu tepkilerin ardından, yasa tasarısı ertelendi.