Patronlara işgüvenliği paketi

Ermenek maden işçilerinin katliamından sonra AKP hükümeti “iş güvenliği”ne dönük düzenlemeler yapacağını, buna dönük çalışmalar başlattığını söylemişti. Hazırlanan “iş güvenliği” paketi meclis alt komisyonundan geçti. İşçinin güvenliği iddiasıyla getirilen ve alt komisyondan geçen paket, bırakalım işçinin güvenliğini patronları ödüllendiren hükümlerle dolu. Torba yasa tasarısında işçi güvenliği ve sağlığı ile ilgili bir şey bulmak, mümkün değil.

Bakmayın adının “iş güvenliği” paketi olmasına. AKP hükümetinin her zaman yaptığı gibi torba yasa. Adı “iş güvenliği” olan pakette 33 yasada değişiklik öngörülüyor. İmar kanunundan kat mülkiyetine birçok düzenleme var. Biz burada sadece “iş güvenliği” kısmını konu ediyoruz.

Pakette çalışanların kendisine yazılı olarak üç defa uyarı yapılmasına rağmen, iş güvenliği hususlarına aykırı hareket etmesi halinde, patronlara işçiyi işten tazminatsız atma yetkisi veriyor. Bu yasayla patronlar sevmediği veya kendisine itaat etmeyen öncü işçileri çok rahatlıkla ‘üç kez uyardım, yine iş güvenliği tedbirlerine uymadı’ diyerek işten atabilir.

Yine başka bir maddesinde; “işyeri hekimliği ve iş güvenliği uzmanı” bölümüne yeni düzenleme getirilmiş. Ek yapılmış desek daha doğru olur. Yürürlükteki yasada işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı, işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili alınması gereken önlemleri patronlara bildirmek zorunda. Patronlar “hayati tehlike arz eden” yerlerle ilgili tedbir almazsa, işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı bunu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bildirmek zorunda. Tasarıyla bu bildirime bir kurum daha eklenmiş. Bakanlığın yanı sıra Başbakanlığa da bildirecek ve bunu işyerinde çalışanların görebileceği bir noktaya asacak! Ne büyük değişiklik!

Bütün değişiklik ve çabalar, patronlara idari bir yaptırım gelmesini önlemek üzerinedir. Her şeyden önce işyeri hekimi ve iş uzmanının maaşını patronlardan alması, işçi güvenliğinden ne anladıklarını ortaya koyuyor. İş güvenliği uzmanının, parasını aldığı yere karşı olumsuz bir rapor yazması ne kadar mümkündür? Şimdi de benzer şekilde “hayati tehlike arz eden” yerin tutanağını işçilerin göreceği bir yere asması isteniyor. Böyle bir şeyi yapabilir mi? İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı bağımsız bir kurum tarafından denetlenmediği ve parasını bu kurumdan almadığı sürece, patronlara karşı bir rapor tutmaları oldukça zordur.

Hal böyleyken tasarıda bildirim yapmayan işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanına yaptırımlar getiriliyor. Buna göre işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının bildirim yapmadığı tespit edilirse, belgeleri 3 ay, tekrarında ise 6 ay askıya alınacak. Kötü niyetle gerçek dışı bildirimde bulunduğu mahkeme tarafından tespit edilirse, belgeleri 6 ay askıya alınacak. Tasarıda bu bildirimlerden dolayı hekim ve iş güvenliği uzmanının sözleşmesine son verilmeyecek ibaresi de konmuş!

Ayrıca tasarı patronlara af getiriyor. Tasarıdaki düzenleme yasallaşırsa, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirme yükümlülüğünü yerine getirmeyen patronlara, geriye dönük idari para cezası uygulanmayacak. Böylece aylarca, yıllarca işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı çalıştırmayarak, işçilerin güvenliğini ve sağlığını tehlikeye atan patronlar, 6 ay içinde yükümlüklerini yerine getirdiklerinde afedilmiş olacaklar.

Tasarıda, ölümlü “iş kazası” yaşanan maden ocaklarında, patronlara kamu ihalelerine mahkeme kararıyla iki yıla kadar men cezası getiriliyor. Dikkat edilirse sadece maden iş kolunu koymuşlar. Sanki sadece maden ocaklarında iş cinayetleri yaşanıyor. Pakette patronlara dönük tek yaptırım bu. Ki mahkemelerin patronlar aleyhine karar verdikleri pek görülmemiştir.

Diğer taraftan tasarıda patronlara ödül ve teşvik maddeleri de söz konusu. Şöyle ki; üç yıl içerisinde ölümlü ya da yaralanma ile sonuçlanan bir “iş kazası” yaşamayan işyerlerine ek bir teşvik getiriliyor. Buna göre üç yıl içerisinde herhangi bir ölüm veya yararlanma olmayan işyerlerinin ödedikleri işsizlik sigorta pirimleri, üç yıl boyunca yüzde ikiden yüzde bire düşürülecek. Patronlara sunulan bu kıyak da, işsizlik fonundan sağlanacaktır. Yani yine işçiden kesilecek. Üstelik bu yasayla patronlar, teşvik primi almak için işyerindeki yaralanmaları kayda geçirmeyecekler.

Görüldügü gibi paket, patronların azami kar güvenliğini almaya dönük hazırlanmıştır. Bu tasarının alt komisyondan geçtiği bu günlerde, iş cinayetlerinde sınırlı da olsa tutuklu kimi yöneticiler (patronlar değil) az bir ceza ile teker teker bırakılıyor. Torunlar İnşaat’tan tutalım da Soma’ya kadar böyle oldu. Buna karşın iş cinayetlerinde bir azalma sözkonusu değildir. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’nin açıklamasına göre, Şubat ayında en az 85 işçi katledilmiştir.

Taslağın işçilere değil, patronlara güvenlik getirdiği görülmüştür. İşçinin iş güvenliği ve sağlığı ancak kendi mücadelesiyle sağlanacaktır.